گنجینه

این نرم افزارها را همکاران عزیر ما در اداره کل هواشناسی اردبیل در وب ارائه نموده اند.جهت سهولت دسترسی دانشجویان و دبیران محترم برخی از موارد مهم آن به همراه لینک دانلود در زیر ارائه شده است:

به گزارش سرویس علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این سازمان پس از انتشار یک پژوهش جدید بر اساس 30 سال ثبت مجموعه داده‌های سطح زمین و داده‌های جدید پیشرفته ماهواره اعلام کرد: رشد گیاهی در عرض شمالی زمین بطور فزاینده‌ای شبیه به عرض سبزتر جنوبی است.این تصاویر نشان می‌دهند که چگونه شرایط شدید نیمکره جنوبی در حال تغییر بوده و مناطق یخزده قدیمی قطب اکنون با رشد چمن‌های سبز پرپشت و درختان همراه شده‌اند.یک تیم بین‌المللی از دانشمندان دانشگاهی و سازمان ناسا، ارتباط میان تغییرات در دمای سطح و رشد گیاهی را از عرض 45 درجه شمالی به اقیانوس قطب بررسی کردند.

شریعتمدار سبزواری

امین، سید علی نقی

شریعتمدار از خود در سبزوار و غیر آن آثار خیر بسیاری بر جای گذاشت‏ که هنوز آثار آن باقی است.از آن جمله مدرسه شریعتمدار در سبزوار،و مدرسه‏یی دیگر در قریه مزینان بامر او ساخته شده و موقوفاتی نیز شریعتمدار از اموال خود برای آن مدرسه و طلاب و مدرس قرار داده ومن آن مدرسه را در مزینان در سنه یکهزار و سیصد و نوزده خورشیدی برابر 1359 هجری قمری‏ دیده‏ام و نیز به امر شریعتمدار در کاشمر(ترشیز سابق)مدرسه‏یی تأسیس و املاکی بر آن از مال شریعتمدار سبزواری وقف شده است آن مدرسه را نیز به‏ سال 1365 هـ.ق دیده‏ام

آیا می دانید هولوکاست واقعی در ایران رخ داده است؟از قحطی بزرگ در ایران چه می دانید؟ آیا می دانید مابین سالهای 1917 تا 1919 بیش از 40 درصد جمعیت ایران جان خود را از دست دادند؟ برای آشنایی با چگونگی هولوکاست 9 میلیون ایرانی با طراحی بریتانیا، با گزارش ویژه مشرق همراه شوید.

لباس مردان اصفهان در آن زمان از يك شلوار مشكي گشاد، پيراهن سفيد يقه ساده دكمه دوبل با آستين هاي گشاد، يك جليقه كوتاه مشكي و يك كلاه تشكيل مي شد.

فلش هایتان دیگر ویروسی نمی شود+دانلود

تلنا: همه روزه تعداد کدهای مخربی که دارای قابلیت اجرا یا انتقال خودکار هستند در حال افزایش است.

نمونه سوال پایه نهم اجتماعی

نمونه سوال پایه هشتم اجتماعی

تقدیم به تمام مادران و معلمان

Analyzing rank advantages of

Khorasan Provinces’ Industries

Mostafa Salimifar( Ph.D)*

Zahra Shirzour**

Abstract

 The objective of this article is analytical classification of Khorasan provinces’ industries in the periods: 1374, 1378 and 1382. Factor analysis and numerical taxonomy methods have been used to achieve this goal. Furthermore, several indexes including indexes related to industrial firm, employment, performance, energy consumption and exports of different industrial groups have been selected and ranked according to ISIC three-digit codes for the above periods. Obtained results show that only a few numbers of the groups could keep their position in the three above mentioned years. It was also found that the industrial groups which were considered as the first priority were not the same in the three years and it is shown that they were shifting toward chemical, electrical and rubber industries.

 Key words: rank Advantage, Numerical taxonomy, Factor analysis, Manufacturing Industries.

JEL Classification:C0- C6- L6.

تحلیل مزیتهای رتبه ای صنایع استانهای خراسان

دکتر مصطفی سلیمی فر*

زهرا شیرزور**

چکیده

هدف مقاله حاضرتحلیل رتبه ای صنایع استانهای خراسان در مقاطع زمانی1374،1378و1382می باشد. به این منظور،  با استفاده از تلفيق روشها ي تحليل عاملي و تاکسونومي عددي و  همچنین معرفی مجموعه ای از شاخصهای منتخب از قبیل شاخصهای مربوط به کارگاه  صنعتی، اشتغال ، عملکرد، انرژی وصادرات  بخشهاي مختلف، فعاليتهاي صنعتي برا ساس کدهاي سه رقميISIC1 (ويرايش سوم ) براي مقاطع زماني 1374،1378و1382طبقه بندی شده اند.نتایج تحقیق نشان می دهندکه تنها تعداد معدودي از صنايع استان در سه مقطع مورد بررسی توانسته اند جايگاه خود را حفظ نمایند. به عبارت دیگر، مجموعة فعاليت هاي صنعتي قرار گرفته در اولويت اول  طي اين سه مقطع زماني مورد بررسي داراي ترکيب ثابتي نيستندو به سمت صنايع شيميايي ، الکتريکي ، لاستيکي معطوف گرديده است.

کلید واژه ها: مزیت رتبه ای- تاکسونومی عددی - تحلیل عاملی - صنایع کارخانه ای.

طبقه بندی JEL: C0- C6- L6

مقدمه

  به نظر می رسد يکي از ضرورتهای انجام برنامه ريزي اقتصادی در سطوح ملي و منطقه اي آگاهي از توانمنديهاي توليدي بخشهاي صنعتي استانهاي مختلف باشد، لذا تعيين جايگاه صنايع کليدي و پيشرو جهت هدايت سرمايه گذاري به سمت اين صنايع درمناطق مختلف جهت  تخصيص بهینه منابع از اهميت ويژه اي برخوردار است . انجام سرمايه گذاري ها و اهميت آن در بخش خصوصي به سمت سرمايه گذاري در فعاليت هاي صنعتي متناسب با ساختار اقتصادي هر استان ، نيازمند مطالعه درباره قابليت هاي هر استان ونيز مشخص شدن تخصص هر استان در يک يا چند فعاليت خاص است .

به طور کلي هر برنامه ريزي توسعه ، نياز به تخصيص وجوه سرمايه گذاري براي بخشها و زيربخش هاي اقتصادي دارد . در ارتباط با تخصيص سرمايه گذاري صنعتي نيز در هر استان، تعيين صنايعي که براي توسعه دراستان اولويت دارند ، ضروري است و مي بايد صنايعي را که براي هر منطقه اي در استان اولويت دارد  شناسايي نمود .

                در صورت شناخت مزيتها و تخصص هاي  مناطق مختلف کشور در رشته های خاص از فعاليت هاي صنعتي می توان زمينه توسعه و گسترش اين فعاليت ها را فراهم نمودو به تخصص کارآمدو مؤثر منابع افزود . بدين طريق بر طبق اصل مزيت منطقه اي ،هر منطقه بايد درتوليد و صدور کالاهایی تخصص يابد که به نسبت به مناطق ديگر هم در توليد آن مزيت و هم تخصص اقتصادی داشته باشد.

به منظور رتبه بندي بخشهاي مختلف اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي روش هاي متفاوتي ارايه گرديده است كه دربسياري از اين روش ها جهت ارزيابي و اولويت بندي آن بخش تنها از يك شاخص استفاده شده كه” روش ضريب مكاني“ از آن جمله مي باشد . اينگونه روشها با اين اشكال عمده مواجه هستند كه فقط از يك و يا حداكثر دو شاخص براي رتبه بندي مناطق مورد نظر بهره مي گيرند و  كمتر قابل اطمينان هستند.

شاخص هاي منفرد به دلیل تک بعدی بودن نمي توانند كاربرد وسيعي در تحليل هاي منطقه اي داشته باشند. از اين رو شايسته است كه رتبه بندي با استفاده از شاخص هايي چند و متناسب با موضوع كه دربرگيرنده ابعاد بيشتري از موضوع مورد بررسي مي باشد ، صورت پذيرد . از مهمترين روش هاي ارايه شده به منظور رتبه بندي فعاليت هاي صنعتي مناطق مختلف و با مدد جستن از شاخص هاي متنوع و مرتبط با موضوع ، روش آناليز تاكسونومي عددي مي باشد كه به دفعات در اين گونه تحقيقات به كار گرفته شده است. اين روش قادر است با تلفيق مجموعه اي از شاخص هاي مرتبط با موضوع، يك مجموعه را به زير مجموعه هاي كم و بيش همگن تقسيم نموده و درجه برخورداري بخش هاي مختلف فعاليت هاي صنعتي يك منطقه (يا بخش) از اقتصاد را مشخص سازد و جايگاه گزينه هاي مورد بررسي را در بين اعضاء مجموعه تعيين نمايد كه اين امر در برنامه ريزي از اهميت بالايي برخوردار مي باشد. اما با وجود ويژگي هاي مثبت، اين روش با محدوديت هايي نيز مواجه است،  از جمله اين كه روش مورد نظر نسبت به شاخص هايي كه با همديگر همبسته مي باشند ، تورش دارد. در تحقيق حاضر به منظور رفع چنين محدوديت هايي از روش تحليل عاملي و تجزيه به مؤلفه هاي اصلي توسط نرم افزار كامپيوتري SAS 8.0استفاده شده است.

به منظور رفع محدوديت هاي روش تاكسونومي عددي سعي گرديد تا با تلفيق دو روش تحليل عاملي و تاكسونومي عددي دراين تحقيق از جميع نقاط مثبت اين روشها بهره برده و تا حد امكان نتايج مورد اطمينان و قابل قبولي ارايه گردند. از اين رو با استفاده از اطلاعات آماري جمع آوري شده و با استفاده ازشاخص هاي انتخابي تحقيق ، ماتريس داده هاي ا وليه تشکيل گرديده و از طريق روش تحليل عاملي و تجزيه به مؤلفه هاي اصلي گذارانده مي شوند.

          خروجي روش تحليل عاملي به عنوان ورودي روش تا كسونومي عددي در نظر گرفته شده وپس از انجام مراحل مختلف اين روش،  بخش هاي مختلف فعاليت هاي صنعتي استان براي هريك از سالهاي دورة مورد نظر رتبه بندي مي گردند. در ادامه جهت آشنايي بيشتر با مراحل مختلف اجراي  روش های تاكسونومي عددي و تحليل عاملي،  به معرفي روش های مذکور پرداخته و در نهايت به بررسي و شناخت شاخص هاي منتخب در تحقيق مي پردازيم.

1- مروری بر مطالعات انجام شده

1- حسین پیراسته (1378) در پروژه شناسايي مزيت هاي نسبي منطقه اي درايران با تاکيد برصنايع استان آذربايجان سعي نموده تا مزيتهاي نسبي صنايع آذربايجان شرقي مورد شناسايي قرارگيرد وارتباط آنها با ميزان صادرات وديگر شاخصهاي اقتصادي صنعت اين منطقه تعيين گردد. داده های تحقيق از اطلاعات صنعت در سرشماريهاي به عمل آمده از کارگاه هاي صنعتي 10 نفرکارکن وبيشتر براي سالهاي 73-50 به دست آمده است. شاخصهاي سه گانه مزيت نسبي براساس شاغلا ن ، شاغلان توليدي و ارزش افزوده براساس کد های چهاررقمي ISICو برمبنای استفاده از ضريب مکان LQمحاسبه گرديده است. نتايج نشان مي دهد که ساخت ماشين آلات ،تجهيزات، ابزار ومحصولات کاني غيرفلزي ، ساخت محصولات شيميايي ،نفتي ، ذغال سنگي ، لاستيکي و پلاستيکي به ترتيب درجات اول تا سوم از نظر مزيت نسبي ،در مقام مقايسه با کشور، قرار دارند و همچنين کارگاه هاي توليد قالي و قاليچه دستباف نيز از مزيت نسبي بسيار بالايي دراين منطقه از ايران برخوردارند.

2- صادق بختياري،محسن ايرواني و نيره السادات دانشور حسيني (1381) در پروژه تحليلي از ساختار صنعت در استان اصفهان براساس شاخصهاي چندگانه و روشهاي منطقه اي «تحليل عاملي وتاکسونومي عددي» قابليتها و توانمنديهاي استان اصفهان در بخش صنعت به تفکيک کدهاي چهاررقمي ISIC براي مقاطع زماني 1373و 1376 تعيين نموده اند.  نتايج به دست آمده نشان مي دهند که ساختار صنعت استان اصفهان بسيار متنوع مي باشد و به دليل عدم تمرکز برروي صنايع اولويت دار،  بهره برداري بهينه از منابع و ظرفيت ها صورت نگرفته است.

3- فريبرز رئيس دانا، معصومه بهاري جوان و رضا آذري محبي(1382) در پروژه رتبه بندي صنايع کشوربا توجه به ظرفيت تجارت خارجي در صنعتبا استفاده از روش تاکسونومي عددي و به کارگيري شاخصهاي منتج از آمار کارگا ه هاي صنعتي به همراه آمار صادرات و واردات هر صنعت به تفکيک کدهاي چهاررقمي ISIC براي دوره زماني 79-1375اولويت بندي صنايع درسطح کل کشور محاسبه گرديده است. نتايج حاصل از اولويت بندي برخي از صنايع، زماني که شاخصهاي مربوط به تجارت خارجي لحاظ شده، درمقايسه با زماني که اين شاخصها درمحاسبه منظور نگرديده ،متفاوت بوده است.

4- علي صنايعي و سپهر معلم (1380) درپروژه رتبه بندي فعاليت هاي صنعتي استان اصفهان در توليد و صادرات بخشهاي مختلف صنايع براساس مزيت هاي نسبي و رقابتيبااستفاده از روشهاي تحليل عاملي و تاکسونومي عددي و با استفاده از آمار واطلاعات براي يک دوره زماني 5 ساله (78-1374) بخش هاي مختلف فعاليتهاي صنعتي استان بر حسب کدهاي دو رقمي  ISIC و براساس درجه مزيت و برخورداري رتبه بندي گرديده اند. طي دوره مورد بررسي بيشترين درجه برخورداري به صنايع توليد فلزات اساسي ،توليد ذغال کک ، پالايشگاه هاي نفت و سوخت هاي هسته اي ،توليد مواد و محصولات شيميايي و توليد ساير محصولات کاني غير فلزي اختصاص يافته است.

                5- فتح اله تاري و فرانکجليليان (1381) در پروژه سياستگذاري صنعتي منطقه اياز طريق شناخت توانمنديها بصورت مطالعه موردي استان فارسبااستفاده ازروش تاکسونومی عددي به رتبه بنديصنايعبرحسبشاخصهاي انتخابي طيسه سال (1372،1374،1376) پرداخته اند. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داده است که صنايع شيميايي و غذايي دراين استان با توجه به شاخصهاي انتخاب شده ( شاخص کاردهي ، بهره وري نيروي کار، بهره وري سرمايه،         سرمايه بري، سودآوري، درجه وابستگي به مواد اوليه خارجي ) ازاولويت بيشتري برخوردارند.

6- سيد محسن معصوم زاده و اقدس تراب زاده (1383) در پروژه رتبه بندي توليدات صنعتي کشور به روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) تعيين صنايع اولويت داروشناسايي مزيت کشوردرتوليدات صنعتي بااستفاده ازدودسته عوامل مختلفاقتصادي وغيراقتصادی انجام و فعا ليت هاي صنعتي در 61 گروه براساس سيستم3 ISICبا استفاده از مدل AHP  رتبه بندي شده اند . نتايج بدست آمده نشان مي دهد که بهترين گزينه مربوط به ساخت محصولات کاني غير فلزي طبقه بندي نشده در جاي ديگر (کد269)و پايين ترين رتبه مربوط به گروه ساخت فراورده هاي کوره کک (231) است.

7- سازمان مديريت و برنامه ريزي (1380)پروژه اولويت گذاري طرحهاي سرمايه گذاري صنعتي تدوين شده است. با استفاده از مدل تاکسونومي عددي ، فعاليت هاي صنعتي درکشور (براساس کدهاي دورقمي ISIC ) براساس معيارسودآوري رتبه بندي گرديده و اولويت هريک مشخص شده است. دراين پروژه از 11 شاخص ( سود و ارزش افزوده سرانه نيروي کار،نسبت درآمدها به هزينه ها ، صرفه هاي تجمع ، عکس شاخص ILOR و عکس شاخصICOR ، بهره وري انرژي، نسبت ستاده ها به داده ها ، صرفه هاي ناشي از مقياس )جهت اولويت بندي صنايع استفاده گرديده است.

8- صادق بختياري (1381)پروژه تحليلي مقايسه اي ازتوسعه صنعتي استانهاي مختلف کشوربا استفاده ازاطلاعات سالهاي 1373،1376سطح توسعه صنعتي استانها ي کشور به کمک دو روش تلفيقي تحليل عاملي و تاکسونومي عددي ونيز روش تحليل عاملي به تنهايي تعيين گرديده است. يافته ها بيانگر اين واقعيت بوده اند که تفاوت فاحشي در سطح توسعه صنعتي استانهاي مختلف کشور وجود دارد.

9- لطفعلي آذري (1383) در پايان نامه کارشناسي ارشد خود، سعي نموده درچارچوب مفاهيم و تکنيک هاي اقتصاد منطقه اي ،تحليل عاملي از ساختار صنعت استان کرمان ارائه گردد وضمن شناسايي صنايع برخورداروداراي مزيت  اولويت هاي توسعه صنعتي استان تعيين گردند.جامعه آماري مورد مطالعه کليه کارگاه هاي صنعتي با ده نفرکارکن وبيشترموجود دراستان کرمان طبق کدهاي چهاررقميISIC و برپايه آماري سالهاي 1381،1378،1381 مي باشد. ابزار تجزيه وتحليل تلفيقي از تاکسونومي عددي و تحليل عاملي مي باشد. نتايج نشان مي دهد که با وجود تنوع درنوع فعاليت هاي صنعتي تغييرات اولويت هادرسه مقطع زماني روند باثباتي از صنايع برخوردار را ارائه نموده است وصنايع تبديلي محصولات کشاورزي وفعاليتهاي صنعتي مرتبط با بخش معدن ازاولويت بهتري نسبت به ساير صنايع برخوردارمي باشند.

10- پروانه کمالي دهکردي (1370) درپايان نامه خود تحت عنوان طبقه بندي سطح توسعه يافتگي کشور با به کارگيري 76 شاخص اجتماعي ،اقتصادي و سياسي سطح توسعه يافتگي 24 استان کشوررا با روش تاکسونومي عددي درسال 65 تعيين کرده است.

2- روش هاي رتبه بندي

2-1-  روش وزن دهي (ضريب دهي)

            يكي از روش هاي مقايسه و رتبه بندي دو يا چند فعاليت از نظر بعضي ويژگيها ، كه به صورت شاخصهاي كمي و كيفي بيان مي شوند، روش وزن دهي است. دراين روش، هرفعاليت به تناسب مقداري از صفت كه به خود نسبت مي دهد، امتياز مي گيرد و درنهايت، جمع امتيازها ، وضعيت فعاليت را نسبت به ساير فعاليت ها مشخص مي كند. در این روش  اهمیت شاخصها يكسان نيست و بسته به نگرش محقق و هدف انجام طرح، اهميت هر كدام از شاخصها نيز تفاوت خواهد كرد. از اين رو، در مرحله اول، شاخصهايي را كه مدنظر است، انتخاب كرده و سپس اين شاخصها را كمي نموده و در مرحله سوم اين شاخصها را براساس كميّت آن امتياز مي دهيم و در مرحله آخر براي هر فعاليت امتيازات مربوط به شاخص را با يكديگر جمع مي كنيم تا امتياز كل هر فعاليت به دست آيد . براي به دست آوردن امتياز كل هر فعاليت، به جاي جمع كردن تك تك امتيازهاي مربوط به هر شاخص مي توان براي هر كدام از آنها وزني انتخاب كرد.  سپس مي توان امتياز كل را از طريق جمع وزني امتيازات به دست آورد.

1-2-1- برخی از مزيت ها و محدوديت هاي روش وزن دهي

الف)- مزيت ها :

1- روش فوق روش ساده اي است كه درتحقيقات مختلف قابليت كاربرد زيادي نيز دارد.

2- دراين روش ، محقق قادربه وارد كردن هرگونه شاخص كيفي است.

3- همسو بودن شاخصها با يكديگر در اين روش الزامي نيست.

4- درروش فوق محقق قادر است كه با مقايسه امتيازهاي هر بخش ، مزيت هاي نسبي هر فعاليت را در مقايسه با ساير فعاليت ها به داند.

5- در اين روش ، اهميت هر شاخص بسته به وزني است كه در مدل مي گيرد(رئيس داناو همکاران ،1381:81).

ب)- محدوديت ها:

1- دراين روش تعداد شاخصها در مقايسه با تعداد فعاليت ها نبايد بيش از حد كوچك باشد.

2- روش فوق نسبت به شاخصهايي كه با يكديگر همبستگي دارند ، تورش داراست.

3- روش وزن دهي،  نسبت به وزن هاي داده شده به شاخصها بسيار حساس است. در واقع اين وزنها بايد به گونه اي منطقي و مقايسه اي و با توجه به نظرات كارشناسي داده شوند ، تا سليقه هاي شخصي دخالتي نداشته باشد. انتخاب اين وزن ها بايد دقيقاً بيانگر اهداف و اولويت هاي طرح تحقيقاتي باشد زيرا اگر وزن ها غلط و بدون پشتوانه فكري و به صورت غير مقايسه اي داده شوند ، نتيجه اي كاملاً خلاف انتظار خواهد داشت.

2-2- روش ميزان انحراف از بهينه

                يكي از روشهايي كه براي مقايسه و رتبه بندي دو يا چندين جامعه از نظر صفتها ( كه به صورت شاخصهاي كمي بيان مي شوند) مورد استفاده قرار مي گيرد، روش « ميزان انحراف از اپتيمم » است. پايه اين روش براستفاده از اعداد و ارقام خام شاخصها و استانداردكردن آنها قراردارد.

                ازآنجا كه ماهيت انتظار ما از شاخصها ، چه قبل و چه بعد از استاندارد كردن آنها تغيير نمي كند ، آن شاخص استاندارد شده اي كه در گروه خود، مقدارش بيشتر باشد ، دراينجا بهينه(اپتيمم) و به عبارت ديگر مطلوب ماست (همان، ص 78).

1-2-2- برخی از مزيت ها و محدوديت هاي روش« ميزان انحراف از اپتيمم»

الف)- مزيت ها :

1- سادگي درك روش فوق يكي از عواملي است كه محقق را به استفاده ازاين روش ترغيب مي كند.

2- به دليل استاندارد شدن شاخصها، مقياس اندازه گيري آنها ازبين مي رود و محقق ، قدرت مقايسه مقادير عددي شاخص هاي استاندارد شده را با يكديگر دارد.

3- ميزان انحراف شاخص را از مقدار بهينه ، به صورت يك نسبت (درصد) بيان مي كند.

ب)- محدوديت ها:

1- اين روش براي شاخصهاي كيفي، مناسب نيست. به عبارت ديگر، نمي توان با اين روش شاخصهاي كيفي را مدنظر قرارداد؛ مگر آنكه بتوانيم آنها را به گونه اي منطقي و قابل قبول به صورت كمي، البته نه به صورت متغير دو ارزشي با مقادير صفرو يك درآوريم.

2- در اين روش شاخصها بايد همسو شوند. به همين جهت نمي توان شاخصهايي را كه به اين صورت با يكديگر همسو نيستند، وارد مدل كرد؛ زيرا در قسمت تعيين شاخص استاندارد شده بهينه، دچار ابهام مي شويم.

3- تعداد شاخصها در مقايسه با تعداد فعاليت هاي مورد بررسي نبايد بيش از حد كوچك باشد.

4- اين روش نسبت به شاخصهاي انتخاب شده كاملاً حساس است.در واقع ،نوع و تركيب شاخصهايي كه انتخاب مي شود، بايد به گونه اي باشد كه زمينه هاي يكساني را براي همه فعاليتها بوجود آورد، تا هر فعاليت را به تناسب مزيت ها ي خود نشان دهد.

5- اين روش نسبت به شاخصهايي كه با همديگر همبستگي دارند ، تورش دار است.

6- در اين روش،  هريك ازشاخصها نسبت به يكديگر از اهميت يكساني برخوردارند (رئیس دانا و همکاران ،1381:82-78).

3-2- تاكسونومي عددي [1]

1-3- 2- مباني نظری تاكسونومي عددي:

به منظور بررسي تفاوت منطقه اي يا بخشي، ابتدا ضروري است تا مناطق مختلف و يا فعاليت هاي بخش هاي معين رتبه بندي شوند. بدين منظور، هنگامي كه با يك شاخص عددي در صدد انجام اين كار برآييم، رتبه بندي كار ساده اي به نظر مي رسد. اما اگر بخواهيم رتبه بندي را به مدد شاخص هايي چند انجام دهيم، حل مسئله به سادگي گذشته نيست. ليكن اگر به توان براي هر منطقه يا فعاليت، براساس شاخص هاي متعدد،  شاخص واحدي تحت عنوان شاخص تلفيقي يا تركيبي به دست آورد كه نشان دهندة معياري براي توسعه يافتگي يا برخورداري هر منطقه باشد، تحليل جامعتري از موضوع مورد بررسي ارائه مي گردد. زيرا نتايج حاصل از اين تحليل جامع نگر به واقعيت امر نزديكتر خواهد بود. حال با توجه به اين كه مي خواهيم مناطق يا فعاليت هاي مختلف را با توجه به چندين شاخص مرتبط رتبه بندي نماييم و به عبارتي، شاخص تلفيقي از شاخص هاي مختلف به دست آوريم، از روش آناليز تاكسونومي عددي كه نوع خاصي از روش آناليز تاكسونومي است مدد مي گيريم(بيدآباد ،1362:46).

1-1-3-2- مزيت هاومحدوديت هاي روش تحليل تاكسونومي عددي

الف)- مزيت ها:

1- اين روش از تكنيك هاي چند متغيره آماري مي باشد و به كمك آن مي توان ازn شاخص مورد مشاهده m فاكتور اصلي ايجاد نمود؛ به طوري كه عاملهاي انتخابي از يكديگر مستقل باشند.

2- از ديگر نقاط مثبت در به كارگيري اين روش قابليت كاهش حجم داده هاست.

3- در روش مورد نظر براي هركدام از شاخص ها وزني متناسب با آن شاخص تعيين مي گردد. البته براي اين منظور از ابتداي كار بايد شاخص مورد نظر را با وزن وارد مدل نمود.

4- اين روش قادر است با تلفيق مجموعه اي از شاخص ها، يك مجموعه فعاليت را به زير مجموعه هاي كم و بيش همگن تقسيم كرده و ميزان برخورداري هر فعاليت را مشخص سازد.

5- با توجه به محدوديت هاي آماري  و عدم دسترسي به داده هاي سري زماني و امكان بكارگيري داده هاي مقطعي اين روش، روشي مناسب براي رتبه بندي است.

6- روش تاكسونومي عددي در موضوعات مختلف ازجمله دوگانگي اقتصادي،فرهنگي وتوسعه اي،   برنامه ريزي  منطقه اي و ملي، گروه بندي و رتبه بندي مناطق از لحاظ توسعه يافتگي مورد استفاده  دارد.

ب)- محدوديت ها:

1- ايراد اساسي روش تاكسونومي عددي افزون بر حساسيت بسيار نتيجه نهايي نسبت به تعداد نماگرها به ويژه نما گرهاي آماري هم جهت ،اين است كه اگر داد ه ها نسبت به هم هم بستگي داشته باشند نتيجه گمراه كننده خواهد بود. به عبارت دیگر، روش مورد نظر نسبت به شاخص هايي كه با همديگر همبسته مي باشند، تورش دارد. دراين روش براي حذف هم بستگي بين نماگرها هيچ تلاشي صورت نمي گيرد.

2-  شاخصهاي مورد بررسي با يد همسو باشند.

3- در اين روش براي رتبه بندي دقيق تر بين عناصر تشكيل دهندة هر طبقه ،بايستي حداكثر تشابه يا نزديكي وجود داشته باشد و درعين حال با ساير عناصر تشكيل دهندة در طبقات تشكيل دهندة هر طبقه نيز، حداكثر تشابه يا نزديكي وجود داشته باشد.

4-  در زمينه به كارگيري از شاخصهاي كيفي فقط در صورتي كه بتوان شاخص هاي مورد نظر رابه شاخصهاي كمي تبديل كرد مي توان از اين روش كمك گرفت(صنايعي، 1381:44).

4-  روش تحليل عاملي[2]

4-1- مفاهيم اساسي در تحليل عاملي

تحليل عاملي، روش آماري چند متغيره ا ي ا ست كه درتحليل جدول ها يا ماتريسها ي ضرایب

ضرايب همبستگي به كار مي رود . اين ضرايب معمولا همبستگي گشتاوري هستند ، گرچه ممكن است از ديگر اندازه ها يا شاخه هاي پيوستگي ، نظير كوواريانس نيز استفاده شود.روش هاي تحليل عاملي كاملاً عام هستند ومي توان آنها را براي تحليل ضرايب همبستگي بين انواع متغيرها (نظير متغيرهاي اقتصادي ، مردم شناختي، زيست شناختي ، هواشناسي) به كار برد.

                در رگرسيون چندمتغيره، پيش بيني حائز اهميت است و بين يك متغير وابسته و مجموعه اي از متغيرهاي مستقل تمايز گذاشته مي شود. حال آنكه ، تحليل عاملي معمولاً براي داده هايي به كار مي رود كه در آن تمايز بين متغيرهاي وابسته و مستقل معني ندارد و آنچه به آن توجه مي شود، توصيف و تفسير وابستگي متقابل(دو به دو)  بين مجموعه اي از متغيرهاست. تحليل عاملي از دو طريق به هدف خود دست مي يابد : نخست ، كاهش مجموعة اصلي متغيرها به تعداد كمتري از متغيرها موسوم به عاملها ؛ دوم ، معنی يافتن عامل ها به خاطر ويژگي ساختاري كه ممكن است درون مجموعه روابط مزبور وجود داشته باشد.

                تحليل عاملي با اسپيرمن آغاز شد . به پيروي از او دانشمندان ديگري چون تامسون ، ترستون و در سالهاي اخير لاولي ،كارول ، گاتمن كارهاي زيادي انجام دادند (كوثري، 113 :1378).

                تحليل عاملي روشي است كه بين مجموعه هاي فراوان از متغيرهايي كه به ظاهر بي ارتباط هستند رابطه خاصي را تحت يك مدل فرضي برقرار مي كند. تفاوت بين اين روش و رگرسيون چندگانه در اين است كه اولاً، متغيرها به صورت مستقيم در ساختار مدل ارتباطي ظاهر نمي شوند، ثانياً تعداد عامل ها ( كه تركيب خطي از متغيرهاي اصلي هستند و ويژگي خاصي از ارتباط متغيرها را نشان مي دهند) به مراتب كمتر از تعداد متغيرهاي اصلي هستند.  بنابراين، يكي از اهداف اصلي روش تحليل عاملي ، كاهش ابعاد داده ها است.  به هر حال روش تحليل عاملي مدعي است كه در اين روش مشكلات مربوط به مسايل زير را برطرف مي كند.

1-     يكسان نبودن واحد نماگرها

2-     تأثير تعداد نما گرها به ويژه تجمع آنها در زمينه اي خاص در نتيجه  نهايي ( وجود هم بستگي 

ميان نماگرها )

3-     اهميت نسبي يا وزن نماگرها در شاخص نهايي

4-     ذهني و ارزشي بودن مفهوم و موضوع مورد بررسي ( يعني امكان پذير نبودن تبيين مفهوم وسطح

توسعه با يك و يا حتي مجموعه اي از نماگرها ) (توفيق، 50 :1372).

اهداف تحليل عاملی به شرح زير است :

1- تعداد متغيرها را برای تحقيقات بيشتر کاهش می دهيم به طوری که تا آنجا که ممکن است اطلاعات موجود در متغيرها را حفظ کنيم يعنی مجموعة متغيرهای اصلی را به يک مجموعه کوچکتر تبديل کنيم به طوری که اين مجموعه کوچک علت بيشتر وارايانس موجود در داده هاست.

2- در مواردی که تعداد متغيرها ما فوق تصور است ،از تجزيه عاملی برای تميز بين متغيرهای کيفی و کمی استفاده می کنيم.

3- از تجزيه عاملی می توان برای آزمون فرض درباره تشخيص متغيرهای کمی و  کيفی استفاده کرد.روش های زيادی در گروه تجزيه عاملی وجود دارد که از آن ميان می توان به تجزيه آلفا ، تجزيه حداکثر درستنمايی و تجزيه مولفه های اصلی و تجزيه عاملی اصلی اشاره کرد.

تجزيه مؤلفه های اصلی به راحتی ابعاد اصلی داده ها را توضيح خواهد داد و نياز به هيچگونه فرض نيز درباره عامل های مشترک نخواهد بود يعنی در تجزيه مؤلفه های اصلی سعی برآن است که ابعادی از داده ها را پيدا کنيم که واريانس کل را توضيح می دهد (صادقی ،23 :1383).  

4-2- مراحل اجرايی روش تحليل عاملی

                بطور کلی ، اجرای تحليل عاملي پنج مرحله متفاوت را شامل می گردد :

مرحله (1) – تشکيل ماتريس داده های استاندارد شد ه.

مرحله (2) – تشکيل ماتريس ضرايب همبستگی بين شاخص ها .

مرحله (3) – استخراج عوامل: برای استخراج عوامل اوليه روش های متعددی وجود دارد که مهمترين آنها روش های « تجزيه به مؤلفه های اصلی » و روش «حداکثر درستنمايی» می باشند .

مرحله (4) – دوران و اعمال تبديلات خاص برروی عامل ها ، چند نوع دوران وجود دارد :

1-  دوران متعامد[3]:که از مهمترين روشهای دوران متعامد روش وريماکس و روش کوارتيماکس است.

2- دوران غيرمتعامد[4] :روشهای متعددی برای انجام دوران ازنوع اخير وجود دارند که روش Direct Oblimin از مهمترين آنها می باشد.

مرحله (5) – استخراج «نمره عاملی»[5]فاکتورهای به دست آمده : ماتريس داده های اوليه برا ی تحليل عاملی، شامل m شاخص برای n گزينه به صورت می باشد که  شاخص j ام برای i امين گزينه است ؛ به طوری که سطرهای ماتريس داده ها با انديس i (گزينه های مختلف که در اينجا کد فعاليت های صنعتی می باشد ) و ستونهای آن با انديس j (شاخص های مورد نظر ) نمايش داده شده و بدين ترتيب روش تحليل عاملی ، برای m شاخص برای گزينه n شروع می شود.                                                                                           j=1,2,3,……,m   i= 1,2,3,……,n

5- معرفی شاخص های منتخب تعيين کننده تخصص اقتصادی:

تعیین شاخص ها یکی از مهمترین مراحل تحقیقاتی از این دست است .شاخصهای معرفی شده دراین بخش مستقيم يا غيرمستقيم ، معياری برای تعيين مزيت و بررسی صنايع در ارتباط می باشند. به طور کلی دراين تحقيق براساس شاخص های انتخابی،  صنايعی دارای برتری هستند که :

- عوامل توليد را به طور مطلوب تری ترکيب نمايند . به طوری که عوامل به کار رفته در فرآيند توليد، بيشترين ارزش افزوده را خلق نمايند ، زيرا اين چنين صنايع از هزينه فرصت کمتری برخوردار بوده و در نتيجه دارای قدرت رقابت بيشتری هستند.

- بيشترين وابستگی را به منابع داخلی داشته باشند.

- حتی الامکان از شيوه های مدرن توليد استفاده نمايند . به عبارتی ديگر ، فناوری پيشرفته تری در اختيار داشته باشند .

                از اين جهت شاخص های مورد نظر اين تحقيق که پوشش دهنده ابعاد متفاوتی می باشند را می توان در مجموع به پنج دسته کلی تقسيم نمود که در ادامه به تفصيل به آنها پرداخته می شود :

1- شاخص های مربوط به کارگاه

2- شاخص های مربوط به اشتغال

3- شاخص های مربوط به مواد اوليه

4- شاخص های مربوط به عملکرد

 5- شاخص های مربوط به صادرات

1- شاخص های مربوط به کارگاه

- سهم در تعداد کارگاه های صنعتی: بالا بودن ارزش اين شاخص برای فعاليتی خاص ،علاوه بر فاکتورتوسعه مبين اين امر می باشد که صنعت موردنظر در اخذ خدمات صنعتی مورد نياز خود با مشکلات کمتری مواجه بوده و لذا از ارتباط پسين و پيشين استوارتری با ساير صنايع مرتبط باخود برخوردار می باشد.                                                                               

: تعداد کارگاه های بزرگ هرفعاليت صنعتی:  تعداد کل کارگاه های بزرگ صنعتی استان

- شاخص صرفه های تجمع : براساس اين شاخص توسعه وتجمع هر چه بيشتر يک فعاليت صنعتی معين در يک استان ، با توجه به هماهنگی واحد ها برای تهيه مواد اوليه و بازاريابی محصولات ، بهينه بودن و توسعه يافتگی آن صنعت را نشان می دهد که در اين صورت هزينه ها کاهش يافته و درآمد صنايع افزايش می يابد

VA_i : ارزش افزوده هرفعاليت صنعتی: :کل ارزش افزوده کارگاه های بزرگ صنعتی استان

- شاخص صرفه های ناشی از مقياس: توليد در مقياس بزرگ به دليل کاهش هزينه های متوسط و نيز استفاده از تکنولوژی پيشرفته می تواند موجب افزايش سود آوری صنعت شود . دو شاخص بعدی صرفه های ناشی از مقياس را می تواند نشان دهد :                                                                                                       

b_1i :تعداد کارگاه های صنعتی با 99-50 نفر کارکن   b_2i  : تعداد کارگاه های صنعتی با 499-100 نفر کارکن

b_3i :تعداد کارگاه های صنعتیبا 999-500نفرکارکن   b_4i :تعدادکارگاه های صنعتی با 1000 نفر کارکن به بالا                    

n_i  : تعداد کل کارگاه های صنعتی داخل هر فعاليت صنعتی

C_1i : تعداد کارگاه های دارای 1000 تا2000 ميليون ريال ارزش افزوده

C_2i: تعداد کارگاه های دارای 2000 تا 5000 ميليون ريال ارزش افزوده

C_3i : تعداد کارگاه های دارای 5000 تا 10000 ميليون ريال ارزش افزوده

C_4i: تعداد کارگاه های دارای 10000 ميليون ريال ارزش افزوده و بيشتر

2- شاخص های مربوط به اشتغال

- شاخص سهم دراشتغال کارگاه های بزرگ صنعتی:

 استفاده موثر از دانش ، احتياج به سطح بالاتری از منابع انسانی در مراکز صنعتی دارد . ايجاد سرمايه انسانی نيز ، شامل دو فرايند مجزای توسعه مهارت وشکل دهی توانايی است . همچنين با توجه به تحولات ساختار جمعيتی و اجتماعی ، در حوزه بازار نيروی کار ،از آنجا که مقصد نهايی تمامی تلاش های توسعه تامين نياز های احساسی وارتقاء و اعتلای سطح زندگی مردم است ، اشتغال از مباحث کليدی توسعه می باشد . اين شاخص سهم شاغلان هر فعاليت صنعتی را از کل شاغلان صنعت استان نشان می دهد:   

    L_i : تعدادکل شاغلان در يک صنعت : تعداد کل شاغلان کار گاه های بزرگ صنعتی استان

- شاخص سهم شاغلان توليدی از کل شاغلين هر فعاليت: ازجمله عواملی که می تواند بر تغييرات بهره وری عوامل توليد موثر واقع شود سهم شاغلين توليدی از کل شاغلين هر فعاليت است . ارتقاء کيفيت نيروی شاغل در بخش صنعت وتفاوت سطح کيفی افراد در فعاليت های صنعتی نقش مهمی در رشد صنعتی داشته است .

 : تعداد شاغلان توليدی هر صنعت ،  L_i  :  تعداد کل شاغلان هر صنعت

شاغلين توليدی : کارگران ساده ، ماهر، تکنسين ها و مهندسين

-         شاخص سهم شاغلان متخصص ازکل شاغلين هر فعاليت:

نسبت شاغلان متخصص رادر هر فعاليت صنعتی نشان می دهد که در بالا بردن بهره وری نقش به سزایی دارند                                                                 

 : تعداد شاغلان متخصص در هر صنعت         L_i  : تعداد کل شاغلان در هر صنعت

شاغلين متخصص :کارگران ماهر ،تکنسين هاو مهندسين

-        شاخص  توليد سرانه شاغلين هر فعاليت:

 اين شاخص به صورت نسبت توليدات يا ستانده ها به تعداد شاغلين تعريف می شود و به عنوان معياری برای اندازه گيری بهره وری نيروی کار در نظر گرفته می شود.

 : ارزش توليدات هرفعاليت صنعتی (ميليون ريال)          L_i  : تعدادکل شاغلان هر فعاليت                                             

-         سهم کار در ارزش افزوده :

نسبت دستمزد وحقوق هر فعاليت صنعتی به ميزان ارزش افزوده آن فعاليت است . اين شاخص نشان دهند اتکاء فرآيندهای توليد صنعتی به عامل های نيروی کار است                                                      

W_i  : دستمزد وحقوق هر فعاليت (ميليون ريال)       VA_i : ارزش افزوده هرفعاليت صنعتی (ميليون ريال)

- شاخص های مربوط به عملکرد:

- شاخص بهره دهی داده ها :

شاخص بهره دهی داده ها ميزان ارزش افزوده ايجاد شده در هر صنعت را نسبت به ميزان داده ها آن صنعت نشان می دهد.                                                                                                                                                                                                                              

VA_i  : ارزش افزوده هر فعاليت صنعتی (ميليون ريال)      INP_i : ارزش داده هر صنعت (ميليون ريال)

-        شاخص بهره دهی مواد اوليه:

اين شاخص ميزان ارزش افزوده ايجاد شده در هر صنعت را نسبت به ميزان مواد اوليه آن نشان می دهد. 

 VA_i : ارزش افزوده هر فعاليت صنعتی         VTM_i : کل مواد اوليه مصرفی هر صنعت (ميليون ريال)

-        شاخص بهره دهی سرمايه گذاری:

 ميزان ارزش افزوده در ازای سرمايه گذاری انجام شده در هر صنعت را نشان می دهد .اين شاخص نشان دهنده بهره وری متوسط سرمايه به عنوان شاخص بازدهی استفاده از عامل سرمايه در توليدات صنعتی است .   

VA_i : ارزش افزوده هر فعاليت صنعتی           I_i : سرمايه گذاری سالانه هرفعاليت صنعتی(ميليون ريال)

-        شاخص بهره دهی توليدات:

 اين شاخص ميزان ارزش افزوده ايجاد شده در هر صنعت را نسبت به ميزان توليدات آن نشان می دهد  .

 VA_i : ارزش افزوده هر فعاليت صنعتی          VP_i : ارزش توليدات هرفعاليت صنعتی (ميليون ريال

-         شاخص بهره وری نيروی کار:

بهره وری يکی از معيارهای ارزيابی عملکرد فعاليت ها و تلاش ها در بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی است و رشد مستمر آن منشا اصلی رشد و توسعه اقتصادی مخصوصاً در کشورهای پيشرفته و صنعتی بوده است .

 VA_i : ارزش افزوده فعاليت صنعتی هر صنعت (ميليون ريال)         L_i : تعداد کل شاغلان هر صنعت

-        شاخص کاربری :

 شاخص مذکور شدت بکارگيری عوامل توليد و ازجمله نيروی کار را نشان می دهد.بالا بودن اين شاخص در صنايعی که ماهيتاً کاربر نيستند نشان دهنده سطح بالای دانش بری واستفاده از نيروی کار متخصص و ماهر می باشد . بنابراين صنايعی که توان جذب نيروی کار متخصص رو به رشد جامعه را داشته باشد در برنامه ريزی های توسعه صنعتی دارای اولويت بالاتری می باشد                                                                                    

: بهره وری نيروی کار در هر صنعت          :کل بهره وری نيروی کار در کل صنايع استان

-        شاخص ارزش افزوده سرانه نيروی کار:

 اين  شاخص به همراه شاخص ارزش افزوده هر واحد سرمايه می تواند بيانگر سودآوری صنعت باشد ولی چون درمورد موجودی سرمايه صنايع ، آمار و اطلاعات رسمی و در دسترس وجود ندارد ، تنها شاخص فوق به صورت زير تعريف شده است .                                                                                                                                           

  OUT_i : ارزش ستانده هر فعاليت صنعتی         L_i : تعداد شاغلين در هر فعاليت صنعتی

 C_i : هزينه (داده ها + سرمايه گذاری سالانه + دستمزد و حقوق)

- شاخص وسعت بازار : يا همان نسبت فروشهرصنعت به ارزشتوليدات  همان صنعت استکه بيانگر ميزان توليداتی است که در هر فعاليت صنعتی به فروش می رسد.                                                                                                                                                                          

S_i : فروش هر صنعت (ميليون ريال)           VQ_i : ارزش توليدات(ضايعات + توليدات ) هر صنعت

-        شاخص نسبت درآمدها به هزينه ها:

اين شاخص که با سودآوری فعاليت های صنعتی ارتباط مستقيم دارد از نسبت ارزش توليدات هر صنعت به هزينه کل آن صنعت به دست می آيد و به نوعی بيانگر ميزان تقاضا برای کالاهای صنعتی می باشد .درواقع اين نسبت هر چه قدر بالاتر باشد حاکی از آن است که در صنعت مورد بررسی با هزينه کمتر می توان منافع بيشتری را ايجاد نمود                                                                                                     

OUT_i : ارزش ستانده هر فعاليت صنعتی (ميليون ريال)

  C_i : هزينه (شامل هزينه داده ها ، هزينه سرمايه گذاری سالانه ، هزينه دستمزد و حقوق)

-         شاخص قدرت رقابت:

توان رقابتی صنعت را با توجه به بهره وری نيروی کار در آن صنعت و هزينه های دستمزد و حقوق نشان می دهد. .رشد اقتصادی نيازمند پياده سازی مولفه های يک استراتژی معطوف به صنعت رقابت پذير است.   

                                                                                                                                                                                                                                                                     : بهره وری نيروی کار در هر صنعت        W_i : دستمزد و حقوق هر صنعت (ميليون ريال)

4- شاخص های مربوط به مواد اوليه:

- شاخص وابستگی به مواد اوليه داخلی:

صنايعی در امر توليد و صدور از مزيت برخوردارندکه درفرآيند توليد خود از روندهای باثبات برخوردار باشند، بدين روی اين صنايع بايد کمترين وابستگی به منابع خارجی، و يا بيشترين وابستگی به منابع داخلی را داشته باشند.                                                                                                

M_iVR: ارزش مواد اوليه مصرفی داخلي هرفعاليت (ميليون ريال)

VTM_i  : ارزش کل مواد اوليه مصرفی هر صنعت (ميليون ريال)

-        شاخص بهره دهی انرژی:

 فعاليتی را می توان نسبت به فعاليت های ديگر برخوردارترناميد که بيشترين صرفه جويي را در مصرف عوامل توليدی به عمل آورد.                                                                                                                                                                                                                                                                                                      

VA_i : ارزش افزوده فعاليت صنعتی            E_i: ارزش انرژی مصرفی هر فعاليت صنعتی (ميليون ريال)

6- شاخص مربوط به صادرات ( شاخص سهم از کل صادرات):

رقابت در بازارهای بين المللی ، بنگاه ها را به يک تلاش مستمر برای ارتقا ی کيفيت محصول و کاهش هزينه وا می دارد. در نتيجه می توان گفت که صادرات يک نيروی جلو برنده تلقی می شود که آثار مطلوبی بر بهره وری و مزيت  بنگاه ها ی اقتصادی به جای می گذارد.                                                                                                            

= ارزش صادرات هر فعاليت صنعتی (ميليون ريال) = کل ارزش صادرات صنعت استان

7-کاربرد مدل

دراین بخش درراستاي تحقق اهداف مقاله تلاش مي گردد تا جايگاه فعاليت هاي صنعتي 40 گانه مورد مطالعه در سطح استانهاي خراسان براساس 22 شاخص انتخابي قبل تعيين گردد؛ بدين منظور، براي سه مقطع زماني 1374، 1378و1382روش تحليل عاملي و تاکسونومي عددي اعمال گرديده است. در نهايت نيز، به منظور تعيين جايگاه صنايع در ساختار صنعتي استانهاي خراسان  صنايع همگن با استفاده از درجه برخورداري حاصل از اجراي روش تلفيقي تحليل عاملي وتاکسونومي عددي رتبه بندي مي شوند. به کارگيري هر يک از روش هاي تاکسونومي و تحليل عاملي براي رتبه بندي به تنهایی خالي از اشکال نيست. لذا همان طور که گفته شد، دراين تحقيق اين هر دو روش مورد استفاده قرار   گرفته اند و با توجه به اين که در تحليل عاملي اولاً، تعداد متغيرها به شدت کاهش مي يابد و ثانياً، همبستگي بين متغيرها از بين مي رود، پس از انجام تحليل عاملي از روش تاکسونومي عددي براي دست يابي به شاخص هاي نهايي استفاده می شود.  روش مذکوراين مزيت را دارد که هيچ محدوديتي در مورد نماگرها به وجود نمي آورد و تعداد آن ها را مي توان در صورت داشتن آمار و اطلاعات مربوط به تعداد کافي افزايش داد. از طرفی ورود نماگرو اطلاعات اضافي نيز مشکل ايجاد نمي کند، .زيرا  نماگر جديد يا بعد ديگري از توسعه را افزون بر ابعاد مطرح شده در نماگرهاي قبلي وارد مدل مي کند که نتيجه را بهبود خواهد بخشيد و يا اين که اطلاعات آن تکراري و اضافي بوده که در اين صورت روش تحليل عاملي اين گونه اطلاعات را حذف کرده و اين امر خللي دربحث ايجاد نمي کند. .با استفاده از تحليل عاملي نمرات عاملي به تفکيک فعاليت هاي صنعتي براي هر عامل مشترک محاسبه مي شود و خروجي آن ماتريسي است که سطرهاي آن فعاليت هاي صنعتي به تفکيک کدهاي سه رقمي و ستون هاي آن نمرات عاملي به دست آمده به روی عوامل مشترک (که خود ترکيبات غير وابسته از شاخص هاي تحقيق اند) جهت ورودي تاکسونومي عددي مورد استفاده قرار مي گيرند.

    در ابتدا در روش تاکسونومي عددي پس از تشکيل ماتريس داده ها که سطرهاي آن فعاليتهاي صنعتي به تفکيک کدهاي سه رقمي و ستونهاي آن شاخص هاي تعيين شده در تحقيق است، ماتريس فواصل تشکيل مي گردد و با تعيين درجه همگني و درجه برخورداري فعاليت هاي غير همگن از فعاليت هاي غير همگن تفکيک مي گردد. در انتها اين مراحل دوباره با گرو ه هاي همگن تکرار مي گردند و با در نظر گرفتن فراواني تجمعي، در جه برخورداري هر فعاليت صنعتي در چهار گروه تعيين شده و فعاليت هاي صنعتي در چهار اولويت  با توجه به فراواني تجمعي  رتبه بندي مي گردند. تشکيل ماتريس فواصل و در نهايت رتبه بندي فعاليت هاي صنعتي در محيط Excel  صورت گرفته است.

8- نتايج استخراج شده براي مقاطع مورد مطالعه

8-1 نتايج سال 1374

                درارتباط با سال 1374 در 40 فعاليت صنعتي استانهاي خراسان با کد سه رقمي ISIC با استفاده از داده هاي خام ،22 شاخص استخراج شدند. در اين مرحله، در نهايت بعد ازعملیات تحلیل عاملی پنج فاکتور گزينش گرديدند. که مجموعاَ حدود99/73 درصد از تغييرات شاخص هاي اوليه را توضيح مي دادند که از نظر تحليل عامل قابل قبول و داراي قدرت تبيين نسبتاَ بالايي هستند. در ادامه در روش تاکسونومي عددي با استفاده ازپنج فاکتور انتخابي ، ماتريس فواصل مرکب ، ماتريس متفارن و داراي قطر اصلي صفر ، تشکيل شد. سپس به منظور تعيين فعاليت هاي همگن ، مقادير حداقل فواصل، در ستوني مرتب گرديدند . در اين تحقيق ميزان کران بالاو پايين محاسبه شده عبارتنداز :                                                                                                             

لذا فاصله همگني مساوي است با :                                                                                                  83/2>d>49/0-                                                                                                                                             

درادامه با مقايسه فاصله همگني به دست آمده و مقادير ستون حداقل فواصل ، سه فعاليت توليد انواع آشاميدنيها(کد155) ،توليد کفش(کد192) وبازيافت ضايعات و خرده هاي فلز(کد371)با بيشترين اختلاف نسبت به ديگر فعاليت هاي استان ، غير همگن شناخته شدند وفعاليت هاي غير همگن مذکور از ماتريس شاخص ها حذف شد و تحليل با 37 فعاليت ادامه يافت.                                        

معيار انتخاب عوامل نهايي ، روش احتمال تجمعي است که براساس آن تعداد عواملي انتخاب مي شوند که احتمال تجمعي آنها عددي نسبتاً نزديک به يک باشد . معيار بعدي استفاده از نمودار scree مي باشد . به طوريکه نمودار را ازقسمتي که شيب نقاط کم  شده  قطع مي کنيم و تعداد عوامل را تعداد نقاطي مي گيريم که شيب آنها زياد بوده ا ست.

در نهايت به دليل رتبه بندي فعاليت ها از مجموع سي و هفت صنعت همگن استانهاي خراسان در سالهاي 1374 تعداد ده صنعت تحت عنوان صنايع اولويت اول وهمينطور تعداد نه صنعت هم در اولويت هاي دوم ،سوم و چهارم  معرفي شده اند.

شکل(1) نمودار screeدرسال 1374

قبل از رتبه بندي فعاليت هاي صنعتي استان به تجزيه و تحليل فاکتور اوليه مي پردازيم :

858/0+ 785/0- 161/0- 101/0+134/0- 437/0+045/0+690/0+17/0-

604/0- 564/0-884/0+943/0+943/0+103/0-039/0-09/0+ 153/0+

                                             178/0+ 565/0+ 293/0+606/0+

فاکتوراول با دارا بودن مقدار ويژه 41/6 و واريانس توضيح داده شده 18/29 درصد به منزلة فاکتور بهين اول معرفي مي شود . درفاکتور اول ، بالاترين ضريب يا وزن مثبت به ترتيب مربوط به شاخص هاي بهره وري نيروي کار(943/0) وکاربري(943/0) است . بنابراين ، با توجه به وزن بالاي شاخص فوق ، مي توان فاکتور اول را شاخص مزيت تخصصي در عملکرد قلمداد کرد. براساس فاکتور اول ، به ترتيب فعاليت هاي بازيافت ضايعات فلزي (کد371 )وتوليد فراورده هاي نفتي تصفيه شده(کد232)  با اختلاف نسبتاً زيادي در مقايسه با ساير فعاليت هاي همگن استان در رتبه هاي اول ودوم جاي گرفته اند . بنابراين ، مي توان نتيجه گرفت که بر مبناي فاکتور اول ، دو فعاليت اخير از بالاترين مزيت تخصصي برخوردار هستند .

8-2 نتايج سال 1378

پس از محاسبه شاخص ها براي سال 1374 و اجراي روش تحليل عاملي ، تعداد چهار فاکتور به عنوان بهترين ترکيب خطي شاخص هاي اوليه استخراج شده اند. تعداد چهار فاکتور مجموعاً74 درصد از تغييرات شاخص هاي اوليه را تبيين مي نمايند ؛ لذا به دليل قابليت تقريباً بالاي فا کتورها ي چهارگانه در بيان تغييرا ت داده ها ،به کمک نمرات عاملي حاصله ماتريس فواصل مرکب صنايع مورد مطالعه تشکيل شده است.             

سپس به کمک حداقل فواصل صنايع دامنه همگني به صورت زير محاسبه گرديده است :

15/3>d>44/1-                                                                                                                                             

مقايسه مقادير حداقل فواصل با دامنه همگني فوق مبين اين است که حداقل فواصل مربوط به سه توليد فراورده هاي لبني(کد152)،بازيافت ضايعات و خرده هاي فلز(کد371)وتوليدات فلزات اساسي گرانبها و فلزات اساسي غير آهني(کد272)به عنوان صنايع غيرهمگن استان در سال 1378 شناسايي مي شوند .

                اولويت بندي صنايع همگن استان حاکي از آن است که از مجموع سي و هفت فعاليت صنعتي همگن ، ده صنعت درفهرست اول و همين تعداد در اولويت دوم ، نه فهرست در اولويت سوم و هشت فهرست در اولويت چهارم جاي گرفته اند .

                حال به  تجزيه و تحليل فاکتور اول در اين مقطع مي پردازيم :

 215/0+028/0-170 /0-033/0-015/0- 068/0- 993/0+ 005/0-

  002/0+994 /0+994 /0+987/0+827/0+995/0+995/0+351/0-

                                  051/0- 995/0+ 085/0+ 988/0+052/0- 162/0+

فاکتور اول با دارا بودن به تنهايي بيش از 40 درصد تغييرات را تشريح مي کند که حکايت از اهميت بالاي اين فاکتور در تحليل دارد.

در تحليل مباحث فوق مي توان گفت که شاخص هايي با بيشترين وزن عاملي، براساس فاکتور اول، بهترين شاخص ها براي شناسايي فعاليت هاي داراي مزيت تخصصي دراستانهاي خراسان همگي مربوط به عملکرد بنگاه مي باشند. از طرفي شاخص سهم در تعداد کارگاه هاي صنعتي براساس اين فاکتوراز اعتبار و اهميت پاييني برخوردار است که نمي تواند شاخص خوبي براي تشخيص مزيت تخصصي استان باشد.

                با نگاهي به ماتريس نمره عاملي مي توان اين گونه تحليل نمود که در فاکتوراول ، بيشترين نمره عاملي مثبت به ترتيب متعلق به فعاليت هاي توليد فراورده هاي لبني(152) وتوليد محصولات از چوب و چوب پنبه (202) است.

8-3- نتايج سال1382

                پس از طي مراحل ياد شده در قسمتهاي قبل که ابتدا با محاسبه شاخصها آغاز مي گردد و درادامه روش تحليل عاملي ، تعداد چهار فاکتور که معرف بهترين ترکيب خطي از شاخصهاي اوليه است استخراج شده اند که 81 درصد از تغييرات شاخص هاي اوليه را تعيين مي نمايند.

                دامنه همگني که با کمک حداقل فواصل صنايع تعين گرديده است ، در اين مقطع به صورت زير مي باشد: 

                                                                                                                                                        15/3>d>70/1-                                                                                                                                            

                در ادامه با استفاده ازفاصله همگني مزبور دو صنعت، توليد سايرمنسوجات(کد172) وانتشار(کد221)غير همگن شناخته شده اند. با حذف فعاليت هاي غيرهمگن مزبور تحليل با 38 فعاليت ادامه يافت.

                در مرحله اولويت بندي ، از مجموع سي و هشت فعاليت صنعتي همگن در سال 1382 ، ده فعاليت در اولويت اول و همين تعداد در اوليت دوم ، نه فعاليت در اولويت سوم و نه فعاليت در اولويت چهارم جاي گرفته اند.

                حال به بررسي فاکتوراول که با واريانس37 درصد از اهميت و اعتبار بالايي  برخوردار است مي پردازيم :        -995/0+995/0+995/0+164/0- 162/0-078/0-094 /0+ 15/0

         +995/0+ 995 /0+995 /0+ 001/0- 024/0+020/0-015/0-132/0

                                           310/0+ 063/0+ 995/0- 995/0+061/0+ 168/0  

                براساس اين فاکتور ، بالاترين وزن مثبت به ترتيب مربوط به شاخص هاي سهم شاغلان متخصص و توليدي از کل شاغلين ،توليد سرانه شاغلين ، بهره وري نيروي کار، کاربري ، ارزش افزوده سرانه نيروي کار(995/0)است . براساس فاکتور اول ، بهترين شاخص ها در شناسايي فعاليت هاي داراي مزيت تخصصي در استان در حيطه شاخص هاي مربوط به اشتغال و عملکرد مي باشند. براساس اين فاکتور ، بيشترين نمره عاملي متعلق به فعاليت هاي توليد ساير منسوجات (172)وتوليد محصولات لاستيکي بجز کفش (251) هستند . به عبارت ديگر بر اساس اين فاکتور ، فعاليت هاي فوق دراستان ، از بيشترين مزيت تخصصي در سال 1382 برخوردار بوده اند.

8-4- تفسير نتايج و بررسي مزيت رتبه اي فعاليت هاي صنعتي

            الگوها وتکنيک هاي مورد استفاده در اين تحقيق ، صنايع استانهاي خراسان را به دو دسته صنايع همگن و غير همگن تقسيم نمود، برخي از صنايع(صنايع غيرهمگن) به واسطه برخورداري از شاخص هاي به کاررفته دراين تحقيق در برگيرندة مزيت ها و برتري هاي خاص به نسبت ساير صنايع بوده که به اين صنايع جايگاه ويژه اي در صنايع استان داده است،  به گونه اي که به فاصله صنايع مزبور با ساير صنايع افزوده است.

در ادامه، با استناد به يافته هاي حاصل از اجراي روش تلفيقي و به منظور قضاوت  قطعي در مورد جايگاه صنايع مختلف استان و چگونگي تغييرات آن ، صنايعي مورد تأکيد قرار مي گيرد که در هر سه مقطع مورد مطا لعه عملکرد نسبتاً با ثبات تري داشته اند.

                رتبه بندي صنايع همگن براساس مزيت يا درجه برخورداري کسب نموده ، درجداولي تحت عنوان رتبه بندي صنايع همگن درج و در گروه هاي اول تا چهارم دسته بندي گرديده اند. صنايع فهرست شده در اولويت اول صنايعی هستند که در هرسال بيشترين درجه برخورداري را به خود اختصاص داده اند.

گروه دوم : شامل آن فعاليت هاي صنعتي مي شود که تغيير رتبه آنها منوط به تغييردر اولويت چهارگانه بوده است. در مورد اين گروه که عملکرد بي ثباتي داشته اند نمي توان در مورد ارتقاء يا افت آنها با درجه بالايي از قطعيت اظهار نظر نمود.

                جدول(1) فهرست مشترک فعاليت هاي همگن استانهاي خراسان را در سه مقطع زماني در اولويت اول نشان مي دهد. با توجه به نتايج استخراج شده در سه مقطع زماني مورد مطالعه در اين تحقيق از تعداد سي فعاليت لحاظ شده در اولويت اول تنها يک فعاليت توانسته در سه مقطع زماني دراولويت نخست قرار گيرد و هفت فعاليت در دو مقطع از سه مقطع زماني فوق در اولويت نخست قرار گرفته اند.

                تنها صنعتي که در سه مقطع در اولويت نخست قرارگرفته ، صنايع توليد پوشاک به استثناي پوشاک از پوست خزدار(کد181) مي باشد .صنايع ديگر که نيمي از آنها صنايع مرتبط با کشاورزي و صنايع غذايي و تبديلي هستند و نيمي ديگر صنايع سنگين هستند را مي توان با هدايت سرمايه -گذاري هاي بيشتر به عنوان صنايع کليدي در الگوي توسعه استانهاي خراسان تلقي نمود.

             جدول (1) فهرست اولويت مشترک فعاليت هاي صنعتي استانهاي خراسان در مقاطع  (1382،1378،1374)

مأخذ: محاسبات تحقيق.

جدول (2) فهرست اولويت مشترک فعاليت هاي صنعتي استانهاي خراسان  درمقاطع( 1382،1378،1374)

مأخذ: محاسبات تحقيق.

                جمع بندي نتايج  رتبه بندي فعاليت ها در اولويت سوم در جدول (3)آورده شده است . در اولويت سوم درهريک از سه مقطع ، نه فعاليت قرار گرفته که از اين تعداد تنها سه فعاليت مشترک استخراج شده است که توانسته اند حضور با ثبات تري داشته باشند .

             جدول (3) فهرست اولويت مشترک فعاليت هاي صنعتي استانهاي خراسان درمقاطع (1382،1378،1374)

مأخذ: محاسبات تحقيق.          

صنايعي که فاقد جايگاه مناسب در ساختار صنايع استان مي باشند در اولويت چهارم قرار گرفته اند. با توجه به جدول (4) از تعداد کل بيست و شش صنعت قرار گرفته در اين اولويت چهارفعاليت داراي ثبات بيشتري بوده اند.

جدول (4) فهرست اولويت مشترک فعاليت هاي صنعتي استانهاي خراسان در مقاطع (1382،1378،1374)

مأخذ: محاسبات تحقيق.

9- جمع بندی و ملاحظات

يافته هاي حاصل از رتبه بندي صنايع غير همگن حاکي از اين است که بيشتر اين صنايع  مرتبط با قابليت هاي استان يا به عبارتي برخاسته از مزيت های استان بوده و امکانات و منابع موجود در استانهاي خراسان زمينه اين امر را فراهم نموده است که صنايع مزبور بتوانند از لحاظ شاخصهاي منتخب فاصله زيادي را باساير صنايع دارا باشند.

                درسال 1374 سه صنعت توليد آشاميدنيها (155) ، توليد کفش (192) و بازيافت ضايعات و خرده هاي فلز (کد371) جزء صنايع غيرهمگن شناخته شدند. صنعت  تولید آشامیدنیها در سال 1378 و 1382 گرچه جزء صنايع غير همگن قرار نگرفته ولي در اولويت اول جاي گرفته است. صنعت کفش نيز جزء صنايع غير همگن در اين سال بوده است. اين صنعت در سال 1378 جزء اولويت اول جاي گرفته و لي در سال 1382 باتنزل درجه در اولويت آخر قرارگرفته است. صنعت بازيافت ضايعات فلزي در سال 1378 با حفظ موقعيت جزء صنايع غيرهمگن بوده و در سال 1382 نيز به عنوان اولويت اول مطرح گرديده است. در سال 1378 به غير از بازيافت ضايعات فلزي، صنايع فراورده هاي لبني (کد152) وفلزات اساسي گرانبها و فلزات اساسي غيرآهني (کد272) در زمرة صنايع غيرهمگن استان جاي گرفته اند. منتها هيچکدام از اين دو صنعت در سال 1382 جزء صنايع غير همگن نبوده اند، به این معنی که جايگاه آنها به ترتيب  به اولويت هاي سوم و دوم تنزل يافته است.

نتايج حاصل از بررسي صنايع غير همگن دراين سه مقطع حاکي ازاين بوده است که به غير از صنعت بازيافت ضايعات فلزي که در دو مقطع به عنوان صنايع غيرهمگن تکرارشده است .روند تغییرات رتبه های صنایع غیرهمگن نشان از عدم پایداری اولویت ها دارد. اين امر به اين واقعيت تأکيد دارد که از امکانات و منابع موجود در استان جهت حفظ جايگاه صنايع غير همگن بهره کافي برده نشده است.

نتايج حاصله از بررسي صنایع همگن حاکي از اين است که از مجموع ده فعاليت صنعتي که در اولين سال مورد بررسي (1374) در اولويت اول قرارگرفته بودند، تنها دو فعاليت صنعتی در سال 1378 نیز در اولويت اول جاي داشتند. از طرفي درسال1382، سه فعاليت جايگاه خود را حفظ نموده اند و يک فعاليت نيز که جزء اولويت اول درسال 1378 بوده است در اين سال جزء صنايع غيرهمگن قرارگرفته است.

                 به عبارت دیگر،  نتایج اين تحقیق حاکي از آن است که تعداد معدودي از صنايع استان در سه مقطع زماني مورد مطالعه توانسته اند جايگاه خود را حفظ نما یند.  چرا که مجموعة فعاليت هاي صنعتي قرار گرفته در اولويت اول، طي سه مقطع زماني مورد بررسي داراي ترکيب ثابتي نبوده و ترکيب صنايع از جهت جایگاه اکتسابی در سالها ی مورد نظر متنوع بوده است و  عمدتا"  به سمت صنايع شيميايي ، الکتريکي و  لاستيکي معطوف گرديده است.

منابع و مآخذ………………………………………………………………………….

الف ) منابع و مآخذ فارسي

1-      آذريلطفعلي،  تحليلي ازساختار صنعت وتعيين اولويت هاي توسعه صنعتي استان کرمان،پايان نامه کارشناسي ارشد،دانشگاه فردوسي مشهد، صص: 36 – 40 ، 1383.

2-     آمارکارگاه هاي بزرگ صنعتي کشور ، مرکزآمار ايران ،سالهاي 1374،1378،1382.

3-     بختياريصادق، تحليلي مقايسه اي ازتوسعه صنعتي استانهاي مختلف کشور، پژوهشنامه بازرگاني، فصلنامه شماره 22، صص: 25-30، 1381.

4-     بختياريصادق وهمکاران ، تحليلي ازساختار صنعت دراستان اصفهان، فصلنامه پژوهشنامه بازرگاني،پائيز1381، صص: 44-50، 1381.

5-     بیدآباد بیژن،  روش آنالیز تاکسونومی در ایجاد شاخص های توسعه، سازمان برنامه و بودجه استان مرکزی، 1362.

6-     پيراسته  حسينشناسايي مزيتهاي نسبي منطقه اي درايران با تاکيد برصنايع استان آذربايجان شرقي، پژوهشنامه بازرگاني ،شماره 6، صص: 16-8 ، 1377.

7-     پيراستهحسين، تحليلي از مزيت هاي رتبه اي صنايع استان اصفهان وعوامل موثربرآن، مجله برنامه بودجه ،شماره 79، صص: 14-17، 1381.

8-     تاريفتح ا... ، سياست گذاري صنعتي منطقه اي ازطريق شناخت توانمنديها، پژوهشنامه اقتصادي،شماره اول ،بهار81 ، ص 204، صص: 204-205، 1381.

9-     توفیق فیروز،  تحلیل عاملی و تلفیق شاخصهای منطقه ای، مجله آبادی، شماره10،  صص: 11-15، 1372.

10-  رئيس دانا  فريبرزوهمکاران؛ رتبه بندي صنايع کشوربا توجه به ظرفيت تجارت  خارجي هرصنعت، پژوهشنامه اقتصادي، ص 82-81، 1382.    

11-  سازمان برنامه بودجه،(1376)، برنامه اقتصاد بدون اتکاء به درآمدهاي حاصل ازنفت خام–  الويت گذاري طرحهاي سرمايه گذاري صنعتي ، دفتر اقتصاد کلان،تهران، صص: 34-36، 137.

12-  سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور،  معاونت اموراقتصادي و هماهنگي برنا مه و بودجه، سياستها، راه کارها ي اجرائي و شاخص هاي هدف هاي کمي بخشهاي اقتصادي، اجتماعي و  فرهنگي،  صص: 229- 239، 1380.                                                           

13-  سالنامه هاي آماري استان خراسان، سازمان مديريت و برنامه ريزي خراسان، سالهاي 1382، 1374،1378.

14-  صنايعيعلي، رتبه بندي فعاليت هاي صنعتي استان اصفهان درتوليد وصادرات بخشهاي مختلف صنايع براساس مزيتهاي نسبي ورقابتي،پژوهشنامه بازرگاني،  فصلنامه شماره 23،  صص: 24-27، 1380 .       

15-  کوثری  مسعود، تجزیه و تحلیل شناخت روند اشتغال بخش صنعت و تعیین مزیتهای نسبی ایران در صنایع کاربر در برخی استانهای کشور، وزات کارو اموراجتماعی، 1378.       

16-  کمالي دهکرديپروانه، تجزيه تحليل دوگانگي منطقه اي دراقتصاد ايران،محاسبه درجه توسعه اقتصادي 24 استان کشور،رساله کارشناسي ارشد،دانشکده اقتصاد ، دانشگاه علامه طباطبايي، 1370.

17-  معصوم زادهسيد محسن، رتبه بندي توليدات صنعتي کشوربه روش تحليل سلسله مراتبي ((AHP،پژوهشنامهبازرگاني،صص 13-17، 1383.

18-  مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني، تعيين اولويت هاي سرمايه گذاري صنعتي جهت تقويت مزيتهاي نسبي صادرات صنعتي،  صص: 129-133، 1378.

19-  ناريان سيجري،(1366)، استنباط آماري چندمتغيره،ترجمه ابوالقاسم بزرگ نيا،آستان قدسرضوي،مشهد.

20-  هاشميان،مسعود،راهبردهاي توسعه سرمايه گذاري صنعتي در استان خوزستان با توجه به امکانات بالقوه استان،مجموعه  مقالات همايش شناخت استعدادهاي بازرگاني – اقتصادي استان خوزستان ،انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهشهايبازرگاني، صص: 22-21 ، آذر 1378.

ب) منابع انگليسي

1- .Azadeh A& Ebrahimpour,(2000),AN Integrated Assessment Of Manufacturing Sectors Based On Machine Performance :The Case Of Automotive And Food And Beverages, Department Of Industrial Engineering,  University Of  Tehran, pp. 3-6. 

2-Dala Ardeshir.j& willioms .Martin, An Empirical Investigation of Inter-regional Production Relational comparative Advantage in U.S Manufacturing. Applied Economics, vol.22, Issue 6, pp. 823-838, Jan. 1990.

3-John A.Compbell, Numerical Taxonomy: A Missing Link for Case- Based Reasoning and Autonomous Agent, Computational Sciences, vol. 98(1), pp. 85-94, 2004.

Minaret Khsrvgrd Sabzevar

This minaret is situated in the village Khsrvgrd In the early centuries of Islam and the center of the early settlement of the area Bayhaqi
Later the town of Sabzevar, Sabzevar Khosrojerdi Badtr and has long been the center
Khsrvgrd town frequented in the past and has been a large population

In a series of wars and chaos, and the government moved to another dynasty gradually been broken The last crash was caused complete destruction Khsrvgrd prosperous city turned into a small village during the reign of the Seljuk Kharazmshahiyan has been transferred 

Khsrvgrd Mannar today remains the only effect of the old villages and mosques there Khsrvgrd
The minaret is very beautiful and has two rows of painted Khurasan Kufic inscription on it is around a cylindrical body There is an inscription on the monument, the building belongs to the year 505 AH Nevertheless, some researchers construction dates back to the Ghaznavid period return
And comparable to the building of minarets in Ghazni know. However, as a symbol of the architecture of the fifth and sixth centuries AD is known The monument includes rowlock CNC and decorations molded in various shapes and forms and has numerous 

 Top Image: Minaret Khsrvgrd overall view of the entire area is decorated with bricks 

Compiler and Translator:Reza Kargar

July ۲۰۱۲